Muhalefet anayasa paketine ne diyor?

Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek başkanlığındaki Adalet Bakanı Sadullah Ergin ve AK Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ'dan oluşan AK Parti heyetinin, anayasa değişiklik paketine ilişkin muhalefet turlarında, "rakamlar" konuştu. CHP, Anayasa'nın 67. maddesi uyarınca, anayasa paketinin referanduma götürülemeyeceği görüşünü dile getirirken, BDP, Kürtçe'nin anayasal güvence kapsamında yer alması için Anayasa'nın 42. maddesinde değişiklik yapılmasını istedi. AK Parti heyetinin, Meclis'teki ilk ziyareti CHP Grubu'na gerçekleşti. Yaklaşık 35 dakika süren görüşmeye CHP Grup başkanvekilleri Hakkı Süha Okay ve Kemal Kılıçdaroğlu katıldı.

CHP'YE 12 EYLÜL İKNASI

Çiçek, daha önce kamuoyuna "12 Eylül darbecilerinin yargılanması gerektiğini" açıklayan CHP'ye, "Anayasamızın dolayısıyla ülkemizin demokratikleşmesinin önündeki en önemli engeller bu paketle ortadan kalkacak. Bu değişiklik paketiyle 12 Eylül Anayasası'ndan biraz daha uzaklaşmış olacağız" görüşünü dile getirdi. Okay ise, 12 Eylül darbesini gerçekleştirenlerin yargılanmasının önünü açmak üzere, Anayasa geçici 15. maddenin kaldırılmasına, "tek başına gelmesi" durumunda destek vereceklerini tekrarladı. Görüşmenin ardından bir açıklama yapan Okay, "Destek vermeyeceğimiz yönündeki irademiz devam etmektedir" dedi.

67. MADDE HATIRLATMASI

CHP'li Okay, Anayasa'nın 67. maddesinin son fıkrası uyarınca seçim kanunlarında yapılacak değişikliklerin, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamayacağı hükmünü anımsatarak, "Bu teklifteki süre 120 günden 60 güne indirilmesi halinde, bir yıl süreyle Türkiye'de referandum yapılamaz. Yasa teklifinin, Meclis'ten geçerek, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması halinde, Türkiye'de bir yıl süreyle Anayasa değişikliklerinin referanduma götürülemeyecek" iddiasını yineledi. Görüşmenin ardından bir açıklama yapan Okay, "Destek vermeyeceğimiz yönündeki irademiz devam etmektedir" dedi.

KÜRTÇE'YE GÜVENCE...

AK Parti kurmaylarının ikinci durağı Barış ve Demokrasi Partisi oldu. BDP Grup başkanvekilleri Ayla Akat Ata ve Bengi Yıldız görüşmede, daha önce "kırmızı çizgileri" olarak açıkladığı "seçim barajının düşürülmesi ve Hazine yardımının adil dağılımına" ilişkin taleplerini dile getirdi. Ata, seçim barajı ve Hazine yardımının yanı sıra üçüncü bir talebi de gündeme getirerek, Kürtçe'nin anayasal güvence altına alınmasını istedi. Ata, bu doğrultuda ana dilde eğitimin önünün açılması için, "Türkçe'den başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez" şeklindeki Anayasa'nın 42. maddesinin değiştirilmesini önerdi. Kapıyı aralık bırakan Ata, "Gecikmeli de olsa önemsiyoruz. Yapıcı muhalefet yapacağız" dedi.

MHP inceleyip sonra görüş bildirecek

AK Parti heyetini MHP Grup başkanvekilleri Mehmet Şandır ve Oktay Vural, kapıda karşıladı. Görüntü alınmasının ardından, görüşme basına kapalı olarak sürdü. Görüşme sonrası MHP'li Şandır yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Biz ilk günden bu yana ortaya koyduğumuz tavrın arkasındayız. Dört parti komisyon kurmalıdır. Bir mutabakat belgesi olarak hazırlanacak olan anayasa metni milletin onayına da sunulmalıdır. Önümüzdeki dönemde mutabakata varılan metin kanunlaştırılmalıdır. Süre kısıtlaması konuşulmadı. MHP kendi ilkeleri doğrultusundan bu değişikliği konuşacaktır. Biz tek ağızdan konuşur ve aynı şeyleri söyleriz." Vural ise,"Biz kendilerine Anayasa değişikliğinin nasıl yapılması gerektiğini paylaştık. 24. dönemde realize edilmesi için girişim yapılmasının doğru olacağını söyledik. Uzlaşma ve diyalogla gerçekleştirilmesini istiyoruz. Bu demokrasimizi açısından bir fırsattır bu fırsatı AKP'nin de değerlendirileceğini umuyoruz. Yenilenmiş Meclis’le bu girişimin sonuca ulaşması gerekir"dedi.

REFORM PAKETiNE TEMKiNLi YAKLAŞIM

Anayasa değişikliği paketine, hukukçular ve konunun muhataplarından farklı tepkiler geldi. Olumlu bulanların yanı sıra bir kısım sivil toplum kuruluşu temsilcisi de taslağın yetersiz ve yanlış olduğunu savundu.

İşte o görüşler:

** Anayasa Hukukçusu Doç. Serap Yazıcı: 1982 Anayasası kısmi değişikliklerle demokratik ve özgürlükçü bir içeriğe kavuşamaz. Getirilen yenilikleri, olumlu buluyorum. Ancak bu hedeflere ulaşmak için nasıl formüller öngörüleceği çok önemli. Mesela siyasi partiler ilgili yasaklayıcı hükümlerin gözden geçirilmesi gerektiği çok doğru ama bu nasıl formülleştirilecek, henüz netleşmiş değil.

SAYIŞTAY VE DANIŞTAY DA OLMALI

** Demokrat Yargı Eşbaşkanı Doç. Dr. Osman Can: Bu Anayasa halkın anayasası değil bir darbe anayasasıdır. Bu paket sadece, yeni bir anayasanın hazırlanmasında, yargıyı ideolojik bir silah olmaktan çıkaracak bir düzenlemedir. HSYK ve Anayasa Mahkemesi ile ilgili değişiklik isteği var ama Sayıştay ve Danıştay ile ilgili bir değişiklik göremiyoruz. Avrupa'daki standartlara baktığımızda, hayal kırıklığına uğratan yönler de var ama mevcut yapıyı düşündüğümüzde bu değişikliği olumlu karşılıyoruz.

** Anayasa Profesörü Fazıl Hüsnü Erdem: Yer alan unsurlar, Türkiye'nin acil ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte. Gerek HSYK'nın yapısının değiştirilmesi, gerek siyasi partilerin kapatılmasının güçleştirilmesi gerekse de YAŞ ve HSYK kararları ile kamu görevlileri hakkında verilen kınama ve uyarma kararlarının yargı denetimine tabi tutulması olumlu.

ACİL İHTİYAÇLARI KARŞILAR

** Anayasa Hukukçusu Doç. Yusuf Şevki Hakyemez: İçerik olarak bazı endişelerim olsa da konular itibariyle gündemdeki acil ihtilaçları karşılayacak nitelikte değişikliklerdir. Özellikle HSYK'nın şu anki yapısı kesinlikle demokratik değil. Parlamentonun üye seçmediği bir ülke demokratik olmaz. 

** Memur Sen Başkanı Ahmet Gündoğdu: Gecikmiş de olsa, hakkımızın verilmesi açısından anlamlıdır. Kamu görevlilerine grev hakkı verilmemesi ve siyaset yasağının kaldırılmaması bir eksikliktir. 

** Hak İş Başkanı Salim Uslu: Anayasanın sosyal ve ekonomik haklar ve ödevlere ilişkin hükümleri düzenlenirken de sendikal hak ve özgürlükler yeni anayasanın aksesuarı olmamalı. Sendikal hakların özüne dokunan tahdit ve yasaklamalardan kaçınılmalı, sendikal haklara uluslararası normlara uygun sağlam güvenceler oluşturulmalıdır. 

** Emekli Cumhuriyet Başsavcısı Reşat Petek: Askeri - sivil yargı ihtilaflar devam edecekti ama bu değişiklikle görev ve yetki karmaşası son bulacak. Darbe girişimi ile ilgili suçların adli mercilerin görev alanına girdiği itiraza yer bırakmayacak şekilde netleştirilmiştir. 

** Boğaziçi Avukatlar Derneği Başkanı Bilal Çalışır: Darbe planları açısından Genelkurmay Başkanlığı muhatap gösteriliyordu. Ancak etkisi olduğu bir mahkemenin de kendi kendisini yargılaması mümkün değildir. Bu nedenle disiplin suçları dışındaki her şey adli yargının görev alanına girer.

DAHA ÖZGÜRLÜKÇÜ UYGULAMA 

** Avukat Ergin Cinmen: Uygar hukuk düzenlerinde yapılan bir uygulama, bu değişiklikle Türkiye'de de pekiştiriliyor. Askerlikle ilgili herhangi bir suç askeri yargının görev tanımına girebilir. Ancak diğer bütün hususlarda adli yargılar görevlidir. 

** Avukat Kamil Uğur Yaralı: Daha önce yurtdışı çıkış yasağıyla askerlik ödevine veya vergi borcunu ödemeye vatandaşları zorlamak, araçla amaç arasındaki dengenin seyahat özgürlüğü aleyhine orantısız bir şekilde bozulmasını getirmişti. Düzenleme daha özgürlükçü bir uygulama getirmiş olacaktır.

Yargıtay: Taslağın hedefi yargıyı ele geçirmek

Hükümetin 26 maddelik anayasa değişiklik paketini açıklamasından sonra Yargıtay Başkanlar Kurulu toplandı. 1.5 saatlik toplantının ardından Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker, kameraların karşısına geçerek Yargıtay'ın görüşünü açıkladı. Yargıyla ilgili düzenlemelerin Anayasa’ya aykırı olduğunu savunan Gerçeker şunları söyledi:

MUTABAKATLA YAPILMALI

"Tarafsız olan herkesin, bilim adamlarının da ortaya koydukları gibi, böyle kurumsal konulardaki düzenlemelerin geniş bir mutabakatla yapılması gerekir, bu konuda bir mutabakat da göremiyoruz. Taslağa göre HSYK 21 üyeden oluşuyor, Anayasa Mahkemesi'ne bir üye de raportörler arasından seçiliyor. Taslak, yüksek mahkemeleri devreden çıkarmaya çalışıyor."